Genel Bilgi
İLÇEMİZİN TARİHİ ve COĞRAFİ YAPISI
TARİHİ
Bölgenin tarih çağına Sümerler ve Akatlar’ la girdiği, kentte ilk önce Sümerler’ in Hakan Boyu olduğu, Sonra Akat’ lar, Urartu’lar ve Asur’ ların bölgede uzun süre yaşadıkları anlaşılmıştır. Bölgenin daha sonra Med’ler, Babil’ ler, Pers’ler, Makedonya’ lılar ve Silveskoslar’ ın eline geçtiği, Hz. Ömer devrinde İslam Ordularının bu bölgeyi Müslüman Birliğine kattığı, daha sonra Yavuz Sultan Selim’in 1514 yılında Çaldıran Zaferinden sonra Osmanlı egemenliğine girdiği ve tarih boyunca birçok kavimlere belde olduğu görülmüştür.
Rusların 1853 yılında Türkler’ e savaş açması sonunda Dağistan’ daki Şeyh Şamil ile işbirliği yapan Şemdinli’ li Seyit Taha düşmana savaş ilan etmiştir. Ölümü üzerine Kardeşi Şeyh Salih Azerbeycan’ lıları ve Hakkari’ lileri Ruslara karşı ayaklandırdı. Fakat güneyde Cizre’ de hüküm süren İzzettin Şir Ruslar tarafından kandırılarak isyan çıkarması sağlandı, Yezidi ve Nasturi’ lilerle birleşen İzzettin Şir Musul ve Bitlis dolaylarını yağma ile işgal etti.(1854). Fakat Diyarbakırlı Hacı Timur Ağa asileri tamamen ortadan kaldırdı (1855). Sonra Van Sancağı’ na bağlı Şemdinan (Şemdinli) Albak, Çölemerik(Hakkari), Gever (Yüksekova), Beytüşşebap, Çal, Tiyari ve Kotur ilçeleri ile birlikte Erzurum Vilayeti’ ne bağlandı. 1865’te Van Vilayetinin kurulması ile ilçeler Van’a bağlandı.
1914 ile 1917 tarihleri arasında dört defa Rus işgaline uğramış olan Şemdinli’ nin İlk işgali 5 Kasım 1914 olup, 10 Aralık 1914 tarihinde Kuvvetlerimiz tarafından geri alınmıştır. 13 Mayıs 1915 tarihinde ikinci defa Rus işgaline uğrayan ilçe kısa sürede Rus işgalinden kurtarıldı. 31 Temmuz 1916 tarihinde kuvvetlerimiz tarafından Rus’ lar tekrar geri püskürtüldü. İşgallerinde ısrarlı olan Rus Kuvvetleri Şemdinli’ yi 10 Ağustos 1916 tarihinde dördüncü kez işgal ettiler. Rus’ lar ve işbirlikçileri olan Nasturi’ ler kötü düşüncelerine tüm Doğu Anadolu üzerinde olduğu gibi küçük Şemdinli üzerinde de sürdürmeye çalıştılar. Ancak yörenin İnsanları Ordu birliklerimiz ile el ele vererek onların bu hain emellerine engel oldular. 24 Kasım 1917 tarihinde kuvvetlerimiz tarafından bir daha dönmemek üzere Rus Kuvvetlerini geriye kaçırdılar. Şahanklı Sinko Milli Mücadele sırasında 20. Kolordu Komutanı Kazım KARABEKİR Paşa ile işbirliği yaparak Yurdumuzdan kovulduktan sonra Urmiye bölgesine çekilen Ermenilerin bölgeye girmelerine engel oldu.
1926 yılında yapılan Ankara Antlaşması ile Musul ve Hakkari’nin 5 bölgesi sınır dışı kaldı. Nihayet Çölemerik (Hakkari), Gever(Yüksekova), Şemdinan(Şemdinli) ilçelerinden meydana gelen Hakkari Vilayeti kuruldu. Cumhuriyet döneminde bir süre Van Vilayeti içerisinde kaldı. 4 Ocak 1936 tarihinde Hakkari tekrar Vilayet olunca Şemdinli de Hakkari’ye bağlandı.
1-) Tarihi Yerleri Şemdinli tarihi eserler bakımından oldukça zengindir.
- Kayme sarayı
- Kelat sarayı
- Taş köprü
2-) Tarihi Mezar Ve Türbeler
- Seyit Abdullah-ı Şemdinli Türbesi
- Seyit Taha-i Hakkâri Mezarlığı
3-) Kilise Ve Konaklar
- Darareş (kara kilise) kilisesi
- Yıkık Konak
COĞRAFİ YAPISI
Yeri Yüzölçümü ve Rakımı:
Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan İlçemiz tabiat güzelliği bakımından Hakkari İlinin en güzel İlçesidir. Türkiye’nin İran ve Irak’a hudut teşkil eden üçgeninde yer alır. Yüzölçümü 1452 Km2, Rakımı ise 1450 M.dir.
Bitki Örtüsü:
Genellikle dağlık olan İlçemiz alanının %45’i Ormanlık,%41’i tarıma elverişsiz alan,%10’u dört veya beş ay kullanılabilen çayır ve mera ve %4’ü tarıma elverişli alandır. Ormanlarda bulunan ağaçların cinsi genellikle meşedir.
Dağlar, Ovalar ve Yaylalar:
Bölgedeki önemli Dağlar, Derecik bölgesinde Katina Tepe, Ortaklar bölgesinde Karadağ, Tahtataş Tepe, Süngü Tepe ve Akpınar Dağıdır. Ayrıce Eldir, Elmira, Geveroki dağları İlçemiz sınırları içerisindedir. Bölgemiz Ova yönünden çok fakir olmasına rağmen büyük ve küçük 15 kadar yayla bulunmaktadır. En önemlilerinden Helena, Geveruk, Bestereş ve Kani Haydar sayılabilir. Yaylalar yılın Nisan ve Ekim aylarında barınmaya-imkan-verir.
Boğaz, Geçiş ve Gedikler:
Bölgemizde Haruna geçidi, Şapatan Geçidi, Mezar Gediği, Ortaklar Gediği, Ulaşan Gediği, Katina Boğazı, Gilini Gediği, Su Gediği önemli gedik ve geçişlerdir.
Akarsular:
Bölgenin genelde Kuzeyden Güneye, Doğudan Batıya meyilli bir arazi yapısına sahip olması akarsu yönünden zengin olmasını sağlamıştır. Ancak Akarsuların rejimi bu dağlık yapı nedeniyle düzgün değildir. En önemlisi Şemdinli Çayı’ dır. Bu çaya bağlı Kayalar ve Tanyolu’ndan gelen koluyla, Güzelkonak bölgesinden gelen kolu, Zorgeçit bölgesinde birleşerek daha batıda Konur’dan gelen Gülkan çayıyla birleşip Ormancık bölgesinden geçip Batıda Irak topraklarına akar. Bu akarsular kış ve bahar aylarında köprüler dışında geçit vermezler. İlçemizde Göl, Gölet ve Baraj bulunmamaktadır.
İKLİM
İlçemiz Doğu Anadolu Bölgesinde bulunmasına rağmen iklimi oldukça değişiktir. Yazları oldukça sıcak geçmesine karşın, kışları genellikle kar yağışlı ve ılımandır. İlkbahar ve Sonbahar mevsimleri yağmur, kışlar kar yağışlı olup, yaz mevsimi kurak geçer. Kar yağışı genellikle Ocak ayında gerçekleşir. Rüzgâr genellikle güneybatıdan eser ve en şiddetli görüldüğü ay Kasım ayıdır. Yüksek zirvelerde kış aylarında sis görülür. Şemdinli-Yüksekova karayolu belli yerlerde kış aylarında buzlanma yapar, yoğun kar yağışı, çığ ve aşırı rüzgarın etkisi ile belirli zamanlarda kapanır
İLÇEMİZİN NÜFUS DURUMU
